Prawa autorskie – co powinieneś wiedzieć jako freelancer?
Prawo autorskie to jedna z dyscyplin prawa cywilnego, obejmująca przepisy dotyczące własności intelektualnej. Składa się z norm i praw przysługujących twórcy od momentu, gdy utwór zaczyna powstawać. Ochrona praw autorskich nie wymaga żadnych dodatkowych formalności, co oznacza, że twórca automatycznie zyskuje kontrolę nad tym, kto i jak może korzystać z jego pracy. Dzięki prawom autorskim twórcy mogą decydować o kopiowaniu, dystrybucji i zarabianiu na swoich dziełach.
Utwór w rozumieniu prawa autorskiego
Utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.
Aby dzieło można było uznać za utwór powinno mieć ono trzy cechy:
- Musi to być rezultat pracy człowieka (twórcy).
- Musi to być przejaw działalności twórczej (utwór musi być oryginalny, wyróżniać się).
- Musi mieć indywidualny charakter.
Przedmiotem prawa autorskiego w szczególności są utwory:
- wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe)
- plastyczne;
- fotograficzne;
- lutnicze;
- wzornictwa przemysłowego;
- architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne;
- muzyczne i słowno-muzyczne;
- sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne;
- audiowizualne (w tym filmowe).i pantomimiczne;
- audiowizualne (w tym filmowe).
Katalog prac pozostaje otwarty, co oznacza, że utworami mogą być także inne prace poza wymienionymi, które spełniają warunek klasyfikowania jako utwór.
Rodzaje praw autorskich – specyfika i różnice
Prawa autorskie dzielimy na osobiste i majątkowe, istnieją również prawa pokrewne obejmujące osoby, które nie są twórcami, ale przekazują utwór publiczności.
Prawa autorskie osobiste chronią więź twórcy z utworem i są z nim związane w sposób trwały . Są one więc bezterminowe oraz niezbywalne, tak jak więź autora z utworem jest nieograniczona w czasie i nie podlega zrzeczeniu ani wyzbyciu się przez twórcę. Wszelkie czynności dążące do ograniczenia autorskich praw osobistych wbrew woli autora lub działania zmierzające do pozbawienia go tych praw będą bezskuteczne i nieważne.
Każda próba przywłaszczenia sobie czyjegoś utworu i podpisania się pod nim będzie plagiatem, który jest naruszeniem prawa do autorstwa. Takim samym naruszeniem jest usunięcie informacji o autorze, nawet jeśli nie popełni się przy tym plagiatu
Prawa autorskie majątkowe dają prawo do czerpania korzyści z powstałego utworu, np. poprzez dalszą sprzedaż, powielanie lub udostępnienie, również na zasadach licencji.Odnoszą się do sfery ekonomicznej uprawnionego i są zbywalne – można je zatem swobodnie przenieść z twórcy na inny podmiot.
Autorskie prawa majątkowe są ograniczone w czasie. Czas ten, określony w ustawie, nie może być ani wydłużony, ani skrócony za pomocą czynności prawnych czy aktów administracyjnych. Długość trwania autorskich praw majątkowych liczy się w pełnych latach następujących po roku, w którym nastąpiło zdarzenie, od którego bieg terminu zaczyna się liczyć.
Przekazanie praw autorskich – co warto wiedzieć?
Przekazanie praw autorskich odnosi się wyłącznie do praw majątkowych. Oznacza to, że klient uzyskuje prawo do swobodnego dysponowania stworzonym dziełem i czerpania z niego korzyści finansowych: może je kopiować, odtwarzać i wykorzystywać w dowolny sposób, w tym również w celach komercyjnych.
Przekazanie praw autorskich reguluje Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4 lutego 1994 roku. Według tego dokumentu, umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych:
- Jest sporządzana w formie pisemnej pod rygorem nieważności (art. 53).
- Zawiera jasno określone pola eksploatacji, czyli zakres wykorzystania utworu. (art. 41).
- Określa wynagrodzenie twórcy za określone pola eksploatacji lub jasno wskazuje, że podane wynagrodzenie dotyczy wszystkich dozwolonych pól eksploatacji (art. 45).
Prawa autorskie a freelancing
Przed rozpoczęciem współpracy z freelancerem, warto przygotować protokół przekazania praw autorskich, który zagwarantuje zleceniodawcy wyłączność na kopiowanie, przetwarzanie i czerpanie korzyści majątkowych z powstałego dzieła. Zwykle freelancerzy oczekują, że klienci przygotują treść takiego dokumentu. Jednak platformy, jak Bizky, mogą znacząco uprościć ten proces, umożliwiając formalne przekazanie praw autorskich poprzez swoje usługi.
Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie rodzaje prac mogą być objęte przeniesieniem praw autorskich. Dotyczy to przykładowo informacji prasowych, dokumentów urzędowych, aktów normatywnych oraz tłumaczeń ustnych. Dodatkowo, przeniesienie praw autorskich nie jest możliwe w przypadku prowadzenia szkoleń czy też webinarów.
Przekazywanie praw autorskich w Bizky
Przekazywanie praw autorskich jest powszechną praktyką wśród freelancerów. Umożliwia zmniejszenie podatku dochodowego, a zleceniodawca zyskuje pewność, że wykonana dla niego praca nie zostanie wykorzystana przez konkurencję w tej samej lub nieznacznie zmienionej formie.
Możesz przenieść prawa autorskie za pośrednictwem Bizky. Wystawiając fakturę w Bizky Freelance, dołącz plik z wykonanym dziełem. Na tej podstawie możemy formalnie przekazać prawa autorskie Twojemu kontrahentowi.
Naszym głównym celem jest ułatwienie Ci prowadzenia biznesu. My dbamy o formalności, Ty możesz skupić się na rozwoju swojej firmy.